Narcisme en borderline kennen zowel verschillen als overeenkomsten, qua oorsprong, intentie en gedrag.

Door: Jasmijn Couwenberg

(de tekst in dit blogartikel is afkomstig uit mijn boek ‘De narcistische wereld ontvlucht’)

Aandacht als drijfveer bij narcisme en borderline

Narcisten en borderliners zijn vanbinnen zo verwond dat ze volledig functioneren vanuit het eigen ‘ik’ dat het centrale vertrekpunt vormt voor hun gedrag. Verlangend naar onbeperkte en onverdeelde aandacht, eisen ze deze op alsof het de normaalste zaak van de wereld is. Voor hen voelt dat ook echt zo: ze geloven werkelijk het exclusieve en volledige recht te bezitten op alles wat anderen te bieden hebben, omdat het tekort hieraan in hun jeugd zó oneindig groot was dat ze wel móeten.

Niet de positieve drang naar aandacht, maar de dwang om aandacht te moeten krijgen, vormt de drijvende kracht achter dit gedrag.*

Aandacht als beloning vs. levensbehoefte

Beiden willen continu gezien en gevoed worden en de enige persoon binnen jouw gezichtsveld zijn. Zonder aandacht zijn ze nergens en ‘bestaan’ ze niet. Qua aandacht verlangt de narcist meer naar bewondering, en de borderliner meer naar liefde en zorg. De liefde die narcisten voor hun grandioze Zelf voelen, is de liefde die borderliners van anderen willen krijgen.

Narcisten verdienen aandacht omdat ze grandioos zijn; borderliners hebben aandacht nodig. Het is zelfverheerlijking versus overleven: voor de narcist is aandacht vooral een beloning, voor de borderliner is het een eerste levensbehoefte.*

De paradox van afhankelijkheid

Op deze manier zijn beiden afhankelijk van anderen op wie ze een (te) groot beroep doen, maar die ze tegelijkertijd wantrouwen. Dit resulteert in een paradox:*

  • De narcistische paradox ‘Ik heb je niet nodig, maar ik kan niet zonder je’
  • De borderlineparadox ‘Ik haat je, verlaat me niet’

Narcisme en borderline: belangrijkste verschil

Deze aandacht proberen ze ieder op verschillende wijze te verkrijgen, en voor ieder van hen heeft aandacht een andere betekenis.*

  • Narcisten handelen in de eerste plaats vanuit hun grandiositeit: zij vrezen vernedering en eisen bewondering
  • Borderliners handelen in de eerste plaats vanuit verlatingsangst: zij vrezen verlating en eisen fysieke en emotionele nabijheid

Narcisme: bewondering via grandioos zelfbeeld

Hoe probeert de narcist de gewenste bewondering te bereiken?

  • Narcisten creëren een grandioos zelfbeeld om hun minderwaardigheidsgevoelens te maskeren
  • Andere mensen vormen hun publiek: de narcist heeft zichzelf al goedgekeurd, het applaus maakt het plaatje compleet

Borderline: nabijheid via samensmelting

Hoe probeert de borderliner de gewenste nabijheid te bereiken?

  • Borderliners creëren een samensmelting om niet alleen te hoeven zijn
  • Andere mensen vormen zodanig hun verlengstuk dat verlating aanvoelt als het verliezen van een ledemaat*

Kortom: narcisten zorgen dat anderen zich aan hen vastklampen, borderliners klampen zichzelf vast aan anderen.

Narcisme en borderline: verschillen

De belangrijkste verschillen tussen narcisme en borderline op een rijtje:*

  • Narcistisch gedrag komt voort uit grandiositeit; borderlinegedrag komt voort uit verlatingsangst
  • De narcist verlangt vooral naar bewondering; de borderliner verlangt vooral naar nabijheid
  • De narcist creëert een grandioos ideaalbeeld van zichzelf; de borderliner bouwt via anderen een steeds wisselend zelfbeeld op
  • De narcist is relatief stabiel; de borderliner is instabiel
  • De narcist is wat afstandelijker; de borderliner wil een samensmelting
  • De narcist toont weinig emoties; de borderliner wordt overspoeld door emoties

Narcisme en borderline: overlap

De belangrijkste overeenkomsten tussen narcisme en borderline op een rijtje:*

  • Het ‘ik’ staat centraal
  • Een laag zelfbeeld met daarachter een innerlijke leegte
  • Een ‘vals Zelf’ creëren
  • Overmatige aandacht willen
  • Zichzelf het belangrijkst vinden
  • Zowel gevoelens van superioriteit als inferioriteit
  • Macht en controle willen uitoefenen
  • Afhankelijk van anderen
  • De emotionele leeftijd van een kind
  • Wantrouwen, jaloezie en afgunst
  • Denken speciale rechten te bezitten
  • Geen grenzen kennen
  • Gebrekkige communicatie
  • Manipuleren
  • Aantrekken en afstoten
  • Zwart-wit denken
  • Idealiseren en devalueren
  • Geen verantwoordelijkheidsgevoel
  • Slachtofferrol
  • Gebrekkige empathie
  • Buitenproportionele woede-uitbarstingen

Achter deze overeenkomsten kunnen verschillende intenties schuilgaan, en ze kunnen zich op verschillende manieren en in verschillende gradaties openbaren.

Verder lezen?

Download HIER jouw gratis bundel met 4 inkijkexemplaren van mijn boeken en werkboeken over narcisme!