Bij narcisten draait het meer om emotionele verlatingsangst dan fysieke verlatingsangst. Ontdek waarom en wat dit betekent.

Door: Jasmijn Couwenberg

(de tekst in dit blogartikel is afkomstig uit mijn boek ‘De narcistische wereld ontvlucht’)

Fysieke en emotionele verlatingsangst

Narcisten en borderliners kennen zowel een fysieke verlatingsangst als een emotionele verlatingsangst. Je moet hen niet alleen op commando gezelschap houden en dag en nacht telefonisch bereikbaar zijn, ook in gedachten moet je aandacht voortdurend bij hen zijn, in de vorm van dezelfde interesses en meningen en ‘hetzelfde willen’.

Voorbeelden van ‘verlating’

Veel naasten worden al beschuldigd van ‘verlating’ wanneer ze gewoon naar hun werk gaan of een seconde de andere kant op kijken.

Karen vertelt over haar narcistische vriendin: “Ze wilde dat ik haar elke morgen belde, maar werd ook boos wanneer ze dacht dat ik me verplicht voelde. Ze wilde weten dat ze er nog toe deed. Als ik haar berichtjes niet binnen een paar minuten beantwoordde, sms’te ze nogmaals: ‘Heb je mijn berichtje gehad?’ Ze werd boos als we televisie keken en mijn aandacht daar was en ik niet elke paar minuten tegen haar praatte en reageerde op wat ze zei. Ik kon mijn blik sowieso niet verschuiven als ze tegen me praatte, anders werd ze boos en zou ze me ervan beschuldigen haar geen aandacht te geven.”

‘Waarom neem je niet op?’

Zo stofzuigde ik mijn huis altijd met in de ene hand de stofzuiger en in de andere mijn mobiel. Ik raakte serieus in paniek wanneer ik een telefoontje van mijn narcistische partner miste. Stijf van de zenuwen belde ik hem direct terug, waarop ik meteen van allerlei stiekeme dingen werd beschuldigd.

Nam ik pas na vijf seconden op, dan was zijn eerste vraag: ‘Waarom neem je niet op?’ waarbij de rest van het telefoongesprek uit een discussie hierover bestond. Hoorde hij iets op de achtergrond, dan volgden allerlei vragen over waar en (vooral) met wie ik was. Zelf nam hij regelmatig zijn telefoon niet op, en zodra ik daar wat van zei, werd het ruzie.

Omgekeerd zijn zij niet bereikbaar voor je

Mijn borderlinemoeder sms’te eens rond het middaguur, ’s avonds nogmaals, en de volgende (vroege) morgen was ze volledig in paniek of alles goed met me ging, want ze was zó bezorgd aangezien ik niet reageerde (lees: bezorgd om zichzelf omdat ze geen aandacht kreeg).

Dit was nota bene in de periode nadat ik al meermalen had aangegeven geen enkel contact meer te willen. Maar was ik vroeger bijvoorbeeld de eerste die sms’te, dan reageerde ze zonder blikken of blozen pas een week later, waarvan ik uiteraard niets mocht zeggen.

Fysieke verlatingsangst is bij narcisten minder

Borderliners bouwen graag iets innigs en langdurigs met iemand op omdat ze echte intimiteit zoeken, waar zij een samensmelting onder verstaan. Narcisten daarentegen hechten minder belang aan relaties en intimiteit, waardoor de fysieke verlatingsangst bij hen minder extreem kan zijn.

Narcisten zijn afstandelijker en kunnen gemakkelijker alleen zijn (maar niet altijd). Ze hebben genoeg aan zichzelf, hun grandioze persoontje, en overladen zichzelf met eigenliefde. Andere mensen dienen alleen op te komen draven wanneer ze daar iets van nodig hebben, en dienen zich na afloop weer zo snel mogelijk naar de uitgang te begeven.

Narcisten hebben meer emotionele verlatingsangst

De verlatingsangst bij borderliners is zowel fysiek als emotioneel, terwijl het bij narcisten veel meer om emotionele verlatingsangst draait. Van een samensmelting moeten zij niet zoveel hebben: bewondering is wat ze willen, en die is ook op andere manieren te verkrijgen.

Hun krachtige verdediging speelt een rol

Alhoewel zich er niet van bewust, is hun diepste verlangen zeer zeker wel een intieme relatie om het gebrek aan liefde in hun jeugd te herstellen. Maar narcisten zijn zó sterk gemotiveerd om zich niet opnieuw te laten kwetsen, dat hun krachtige verdediging niemand dichtbij laat komen.

Ze kunnen het wel nodig hebben om nodig te zijn, maar staan zichzelf niet toe iemand nodig te hebben. Dan verliezen ze de controle en worden ze bang om die liefde weer te verliezen.*

Angst voor kwetsbaarheid

Het is een angst voor kwetsbaarheid. Verdriet tonen leidt tot het besef van verlies en verlangen. Het verlangen naar en het nodig hebben van iemand maken een eventuele afwijzing of vernedering mogelijk. Niets willen en niets verlangen beschermt hen tegen deze pijn. Iemand gebruiken in plaats van nodig hebben is veiliger; daarom kunnen ze iemand ‘na gebruik’ zonder pardon weer buiten zetten.*

Al is een symbiotische relatie niet uitgesloten

Borderliners zijn ook bang, maar hun onverzadigbare behoefte aan liefde is zó sterk dat deze hen steeds weer in de armen van anderen drijft. Daarom (en mede vanwege hun instabiliteit) is de verlatingsangst bij hen zoveel extremer. Narcisten nemen dit risico niet graag, al is het zeker niet uitgesloten dat zij toch een intieme, zelfs symbiotische relatie aangaan.

Narcisten doen minder moeite om je terug te winnen

Zowel bij borderliners als narcisten kenmerken dergelijke relaties zich door het heftige mechanisme van aantrekken en afstoten. Narcisten doen echter vaak minder moeite om de ander weer terug te halen. Daar maken ze zich niet zo druk om, want die ander heeft zich toch al aan hen vastgeklampt (terwijl dit bij borderliners omgekeerd is).*

‘Voor jou tien anderen’

Narcisten weten de ander zo om hun vinger te winden dat die toch wel weer terugkeert. Niemand vertrouwen ze, maar hierop vertrouwen ze wel, simpelweg omdat het zo werkt. Ze geloven echt dat iedereen in de rij staat om hen te mogen aanbidden, en vaak is dat nog zo ook. Kil en nuchter roepen ze: ‘Voor jou tien anderen’ en weg zijn ze. Mensen zijn voor hen gemakkelijker inwisselbaar. Ze kunnen je zo inruilen voor een ander en niet meer achterom kijken.

Dat betekent niet dat ze je nooit zullen stalken. Misschien heb jij iets wat die ander niet heeft en proberen ze datgene zich nog steeds te blijven toe-eigenen. Mogelijk kunnen ze er meerdere potentiële kandidaten op na houden, zodat er altijd wat te kiezen valt en ze altijd verzekerd zijn van narcistische voeding.

Verder lezen?

Download HIER jouw gratis bundel met 4 inkijkexemplaren van mijn boeken en werkboeken over narcisme!